Wat wil jij eigenlijk nog met je werkzame leven na je zestigste?

‘Ze zijn me liever kwijt dan rijk.’
‘Waarom kijken ze alleen maar naar je als je ziek, zwak en misselijk bent? Ik heb nog nooit een dag verzuimd, maar hoorde daar geen enkel positief woord over.’
‘Fysiek ben ik op en daarom ga ik met 62 met vervroegd pensioen.’
‘Er is niets geregeld voor 60+’ers. Het lijkt alsof ze van een zestiger hetzelfde verwachten als van iemand die 24 is. Als je ernaar vraagt, hoor je: ‘We zijn ermee bezig’. Dat zeggen ze al jaren, maar ik zie niets gebeuren.’
‘Er wordt me alleen maar gevraagd om te voldoen aan wat anderen willen. Het gaat nooit om wat ik zelf wil.’

Stil verdriet en luide frustratie
Hun woorden klinken soms heel zacht, alsof ze ze niet durven te zeggen. Anderen spatten de zinnen eruit met de kracht van machteloze frustratie. Ik hoor hun verhalen, lees en bekijk ze. Dit had ik niet verwacht – de emoties overvallen me.

Pensioenplannen: de vraag die niemand lijkt te horen
Als ik tijdens de opleiding tot generatiedeskundige de opdracht krijg om een nieuwsgierige vraag van mezelf te onderzoeken, hoef ik niet lang na te denken over het onderwerp. Ik wil weten wat maakt dat mensen na hun pensioen wel of niet doorwerken. Ik zet deze vraag uit in mijn grote netwerk met berichten op sociale media, persoonlijke berichten aan mijn connecties en individuele mails. Na een tijdje merk ik verbaasd dat er bijna niets gebeurt. De meeste mensen reageren niet eens, zelfs niet op mijn persoonlijke bericht.

Later is voor later, toch?
De weinige reacties die ik wel krijg, maken me niet vrolijk. Eén meldt dat hij pas 60 is en nog lang niet bezig is met pensioen. De ander heeft geen tijd omdat ze vlak voor de vakantie zit en nog veel werk moet verzetten. Een derde houdt niet van online gesprekken.
Wat is er aan de hand? Hebben mensen het echt zo druk met werken? Is ouder worden en pensioen een taboe? Ik kies voor de directe benadering en ga mensen bellen. Dat helpt.

Loopbaanleed en loopbaanliefde
Na een tijdje heb ik aardig wat afspraken staan en kunnen de gesprekken beginnen. Ik word meegezogen in de treurigheid van zestigers die ontevreden zijn over hun laatste loopbaanjaren en blij zijn dat ze kunnen stoppen met werken. Maar ik word ook bedolven onder het enthousiasme van mensen voor wie werken hun hobby is en die als zeventiger dolblij zijn om heerlijk door te gaan met hun werk.

Nog even of toch nog even door?
Tussen die twee uitersten zitten allerlei variaties. Ik praat met zestigers die een indrukwekkende loopbaan opbouwden, maar er bewust voor kiezen om met vervroegd pensioen te gaan. Hun partner is ouder, fysiek niet 100 procent en stopte al jaren eerder. Samen tijd doorbrengen staat nu bovenaan hun verlanglijstje.
Anderen vertellen dat ze lang hebben gedacht dat ze zouden blijven doorwerken na hun pensioen. Nu ze ouder zijn, kijken ze er genuanceerder naar. Of ze blijven werken, hangt af van de functie die ze dan kunnen krijgen.

60+ en onzichtbaar in beleid
Zoveel mensen, zoveel verhalen. Mensen zijn geen eenheidsworst. Toch zie ik een paar rode draden in die verhalen.
Terwijl ik al mijn gesprekspartners ernaar vroeg, kwam ik niemand tegen die vertelde dat er vanuit de organisatie ondersteuning is voor mensen in de laatste loopbaanjaren. Eén persoon zei dat er in haar organisatie leeftijdsambassadeurs zijn en dat zorgde ervoor dat ik opveerde uit mijn stoel. Het bleken echter financiële adviseurs te zijn die informatie geven over de gevolgen van eerder met pensioen gaan.

Geef ze maar vrij, dan hoor je ze niet
Qua beleid was het vooral het ontzien van ouderen: hoe kunnen we die faciliteren bij hun laatste zware jaren. Dieptepunt daarbij was de mogelijkheid om het persoonsgebonden budget in te zetten voor het kopen van verlof. Jongeren kunnen dat ook, maar moeten dan een plan indienen. Zestigers hoeven hun verzoek niet te motiveren.

Denken in tekorten, niet in talent
Begrijp me goed: ik heb niets tegen de mogelijkheid om verlof te kopen. Of het nou voor jongeren of ouderen is: prima dat mensen hiervoor kunnen kiezen. Waar ik moeite mee heb, is dat er bij ouderen alleen maar wordt gekeken vanuit de negatieve beelden over hogere leeftijd. Waarom zijn er geen talentenprogramma’s waar ervaren mensen kunnen ontdekken welk ander werk bij hun kwaliteiten past? Waarom geen individuele loopbaancoaching vanaf 55 of 60 om mensen te laten onderzoeken hoe ze hun komende werkjaren willen invullen? Waarom geen gesprekken over doorwerken na het pensioen?

Je mag kiezen – maar wat?
Verder zag ik dat lang niet elke 60+’er gewend is om de regie over zijn of haar loopbaan te nemen. Veel mensen laten dingen gebeuren en hebben geen idee wat ze kunnen of willen. Ze zien zichzelf niet als een uniek persoon met kwaliteiten, die ze inzetten om werkgeluk of zingeving te ervaren. Regelmatig hoorde ik dat ze hun pensioen vooral zien als een tijd waarin ze eindelijk leuke dingen kunnen gaan doen. Als ik vraag welke dingen dat zijn, komen ze niet verder dan de (klein)kinderen.

Mijn onderzoek is beperkt in opzet en nog niet klaar. Het onderwerp raakt me meer dan ik had gedacht en laat ideeën opborrelen die ik zeker ga uitwerken. Wordt vervolgd!

Kiezen is leuker dan laten gebeuren
Sta eens stil bij jouw laatste loopbaanjaren. Wat wil jíj nog betekenen – voor jezelf, voor anderen? Wanneer geef je aandacht aan jouw werkgeluk en zingeving? Denk je na over je pensioen en over wel of niet doorwerken? Welke keuze je ook maakt, elke bewuste keuze is goed. Ga ermee aan de slag en leef jouw leven, met of zonder werk.

PS
Eerder beschreef ik in het blog Doorwerken na je pensioen is niet normaal dat het niet altijd even gemakkelijk is om door te blijven werken. Bij dit blog staan veel bronnen voor achtergrondinformatie over het thema.
 

► Fotocredit
Bovenrand: Magic Creative via Pixabay
In blog: mindfulnesswithmahara via Pixabay