17 lettergrepen: wat haiku mij leerde over werkgeluk

Die zeventien is een enorme beperking. Plus al die andere voorwaarden. Zo heeft hij het over de essentie: het moet gaan om een ogenblikervaring. Hebben we daar tijd voor in zo’n drukke stad?

Herinneringen aan mijn Japanse jaren
Ooit woonde ik een paar jaar in Japan, tijdens de jaren zeventig van de vorige eeuw, mijn middelbareschooltijd. Anders dan nu vlogen mensen toen niet ‘gewoon’ de hele wereld over en dat maakte de ervaring van al het vreemde dat ons gezin omringde, intenser. Keuzevakken op de internationale school lieten me kennismaken met de Japanse literatuur - al was dat uiteraard in Engelse vertaling.

De kunst van het zien door Japanse ogen
De uitleg van de leraar zorgde ervoor dat ik mijn omgeving beter ging begrijpen. De brede blik die dat gaf, draag ik vanaf die tijd bij me. Het woord Japan kan altijd op mijn aandacht rekenen en daarom meld ik me aan voor een workshop over haiku, een Japanse versvorm. Daar hoor ik dat de haiku van oorsprong een natuurgedicht is. De dichter verwondert zich over het seizoen, met in de laatste regel een overdenking.

Haiku: het moment vangen in drie regels
We ontdekken dat dit klassieke Japanse vers drie regels heeft die samen zeventien lettergrepen tellen. De eerste regel met vijf, de tweede zeven en de laatste weer vijf. We lezen een paar mooie voorbeelden. Een haiku schrijven blijkt een oefening in waarnemen in het moment te zijn. Het is de bedoeling om dit zo beeldend mogelijk te verwoorden.

De uitdaging: een haiku in het centrum van Amsterdam
Omdat Amsterdam niet het toppunt van natuur is, mag gelukkig in deze workshop een haiku over alles gaan. Maar wel met een subtiele twist als laatste regel. Net als ik me afvraag hoe ik dat voor elkaar ga krijgen, worden we op pad gestuurd voor een individuele wandeling, midden in het centrum. Daarbij hebben we de opdracht om een extra zintuig te kiezen waar we op focussen naast het zien. Ongelukken zijn natuurlijk niet de bedoeling. We mogen tijdens het lopen niets opschrijven, dat gebeurt pas later. Ietwat ongemakkelijk kijken we als deelnemers elkaar aan. Nou ja, we zien wel hoe het gaat.

Het Amsterdamse geluid als inspiratie
Ik kies voor horen en wandel rustig rond. Al snel merk ik dat het helemaal niet zo rustig is. Het geluid van een ongeleid orkest van mensen, dingen en een klein beetje natuur slorpt me op. Een vliegtuig dendert door de lucht, auto’s toeteren, mensen praten luid in hun telefoon, kinderen jengelen om aandacht en ergens klinkt ook nog de kreet van een kraai. Ik sta stil op een brug over een gracht en merk dat de moderne elektrische rondvaartboten geen enkel lawaai maken. Totdat er eentje draait als hij onder de brug vandaan komt en moet manoeuvreren om rechtsaf te gaan. De druk bewegende schroef in het water laat de gracht grommen. Vol met indrukken stap ik het oude grachtenpand weer binnen en zoek het lokaal op.

Overleven in een wereld vol prikkels
Hoe vaak doe jij dat: bewust, met aandacht in het moment zijn? Onze omgeving wordt steeds drukker. Moderne communicatiemiddelen schreeuwen ons indringend toe met verleidelijke beelden en geluiden die we niet mogen missen. Hun wezen(?) wordt gestuurd met algoritmes, bedacht door experts die er alles aan doen om je tijd en aandacht te beheersen. Als je niet oplet, verdrink je, zonder het te voelen.

Nadenken over je werk? Geen tijd voor!
Ook op je werk is het tempo hoog, de waan van de dag beheerst je to-dolijst. Aan het eind van de dag vraag je je af waar je nou de hele dag mee bezig bent geweest. Gedachten die heel soms in je opkomen, wuif je weg. Geen tijd voor. Of is het: je neemt er de tijd niet voor? Ik weet het: het is best eng om stil te staan. Confronterend ook, als je je gaat afvragen waar je het allemaal voor doet. Voor het geld, je gezin, je leidinggevende? Misschien voor de burger die hulp nodig heeft?

Hoe een loopbaan soms van koers verandert
Zeker in je tweede loopbaanhelft zijn dingen niet meer vanzelfsprekend. Na vele jaren avondstudie en daarna verschillende functies en werkgevers. vroeg ik me als 50+’er opeens af of ik nog wel jurist wilde zijn, Het lukte me lang om die gedachten en gevoelens te verstoppen, maar toch kwam er een moment dat dit niet meer lukte. Het kostte mij een jaar om te onderzoeken wat ik dan wél wilde (ontdek mijn zoektocht in het blog In mijn vorige leven was ik jurist).

Stilstaan bij je eigen werkplezier
Wees niet bang: je hebt niet altijd zo’n ingrijpende loopbaanverandering nodig als die van mij. Wat je wel nodig hebt, is de moed om stil te staan en te kijken, naar jezelf. Hoeveel plezier krijg jij uit je werk? Geeft het je voldoening en energie of kom je alleen maar doodmoe thuis? Heb je zin in je werk? Krijg je zin uit je werk? Zorg voor je eigen werkgeluk. Wanneer neem jij jezelf en je werkgeluk serieus?

PS
Natuurlijk gingen we in de workshop haiku’s schrijven. Dit was een van mijn producten.

rondvaartboten zijn
steeds in dezelfde grachten -
het water stroomt door

► Fotocredit en toelichting
Bovenrand en eerste foto in blog: darkness_s via Pixabay. De foto toont een klassieke Japanse paraplu.
Tweede foto in blog : Theerapol Boonnan via Pixabay. Deze foto brengt de beroemde toegangspoort (torii) tot de shintoschrijn bij het Japanse eiland Miyajima in beeld. Het shintoïsme is de oorspronkelijke religie van Japan. Vroeger was de grond van het eiland zo heilig, dat gewone mensen alleen in het schrijn mochten komen, dat ook boven het water is gebouwd. Ze bereikten het schrijn per boot door de torii. Bij vloed staat de poort in het water en bij eb is de poort te voet bereikbaar. Sinds 1996 staat het schrijn op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.